Als de maatschappelijke druk zo groot is, waarom verwijzen overheden dan de plannen voor een zout Volkerak-Zoommeer nog niet naar de prullenbak?

Ruim 120 organisaties en bedrijven uit Zuidwest-Nederland, waaronder AWP Zeeland, deden vorige week een dringend beroep op de minister om het Volkerak-Zoommeer zoet te houden. Ondanks dit opvallend brede front werd deze week duidelijk dat de betrokken overheden, verzameld in het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta, er nog steeds rekening mee houden dat de wateren op termijn zout worden.

En dat terwijl zij zeggen ‘al van oudsher een open en gestructureerde samenwerking met stakeholders in het gebied’ te onderhouden. ,,Onbeschofter kunnen wij het niet verzinnen”, aldus de tegenstanders van een zout Volkerak-Zoommeer. ,,Dit Gebiedsoverleg is een heel gezaghebbend orgaan, maar negeert wederom de stem van de regio.”

Het voelt tegenstrijdig om in een tijd waarin de beschikbaarheid van zoet water hoog op de agenda staat, het veruit grootste reservoir in de omgeving op te offeren. Voor AWP Zeeland één van de redenen om deze brandbrief te ondersteunen en mede te ondertekenen.

Geschiedenis
Na de voltooiing van de Philipsdam in 1987 veranderde het Volkerak van brak getijdenwater in een getijloos zoetwatermeer, dat via het Schelde-Rijnkanaal rechtstreeks in verbinding staat met het Zoommeer. Handig voor de scheepvaart, goed voor de landbouw. Zo leek het.

Want al snel ontstonden problemen met de waterkwaliteit. Het water vertroebelde door gebrek aan doorstroming en er kwam te veel stikstof en fosfaat in. Blauwalg zorgde jaarlijks voor stank en overlast, waardoor waterrecreanten wegbleven en het water in sommige periodes niet door de boeren kon worden gebruikt.

Op basis van een dikke stapel onderzoeken werd in 2014 dé oplossing bepaald: het Volkerak-Zoommeer moet weer zout worden, inclusief beperkt getij, via een doorlaat in de Philipsdam. Daarmee ontstaat een verbinding met de Oosterschelde.

Inmiddels is er nog al wat veranderd. Dankzij de quaggamossel, een uitheemse soort die zich wonderwel thuisvoelt in het gebied, is de waterkwaliteit aanzienlijk verbeterd en is het probleem met blauwalg minder nijpend. Ook floreert de natuur in het gebied onmiskenbaar. Bovendien is na de recente droge zomers iedereen doordrongen van het belang van zoet water.

Genoeg redenen om het voornemen tot verzilting opnieuw tegen het licht te houden. Veel belanghebbenden – zoals landbouwers, ecologen en natuurorganisaties – doen er meteen een schepje bovenop en willen dat de plannen in de prullenbak verdwijnen. AWP Zeeland ziet de plannen het liefst op de bovenste plank in de kast verdwijnen.

Ook bij de overheden groeit de twijfel. Minister Cora van Nieuwenhuizen benadrukt dat ‘nog niet besloten is of het Volkerak-Zoommeer zout zal worden’. Dat besluit valt pas als er een (nieuwe) milieu-effectrapportage ligt en alle kosten en baten van verzilting (wederom) in kaart zijn gebracht.

Het standpunt van de Algemene Waterschapspartij is in deze zaak helderder dan het water ooit geweest is; Op dit moment is AWP Zeeland TEGEN het verzilten van het Volkerak-Zoommeer omdat deze zoetwatervoorziening cruciaal is voor de landbouw in de omgeving. In deze tijden van grote droogte is er geen voldoende alternatief om boeren een andere toereikende zoetwaterbron te bieden en daarmee de verbouwing van gewassen te garanderen. Wij zijn van mening dat ook de technische ontwikkelingen nog niet afdoende zijn om een dergelijk project tot een goed einde te brengen.