Interview met de heer Peter Vonk, landelijk voorzitter van de AWP (Algemene Waterschapspartij) door Henk Siroen
Vonk studeerde in Groningen af in medicijnen en was actief in de studentenbeweging en ook werd hij gekozen als lid van de faculteitsraad. Zijn professie is huis- en studentenarts en hij woont in Amsterdam-Noord in een dijkhuis aan een zijkanaal van het IJ en heeft daarmee als het ware het watersysteem in zijn achtertuin. Hij stelde zich kandidaat voor de waterschapsverkiezingen. In 1998 was er nog sprake van het zogeheten personenstelsel en hij werd in twee waterschappen gekozen. Zijn bekendheid als huisarts heeft zeker bijgedragen aan de succesvolle verkiezingscampagne.
In 2007 kon men niet meer op persoonlijke titel kandideren, maar werd het partijenstelsel wettelijk voorgeschreven. Daar komt ook de wortel van het ontstaan van de AWP aan het licht. Vonk kon probleemloos op de PvdA-lijst , maar vond dat algemene democratie echt iets anders is. Al die afwegingen maken in een ingewikkeld stadsdeel in de gemeente Amsterdam, in de provincie , de Eerste en Tweede Kamer en Europa is wel erg breed en algemeen. ‘Water is echt anders en’.., sloeg hij op tafel , ‘,.. het is ook belangrijk’. ‘We wonen niet in bovenland maar in Nederland,’ en als we in dit land het water niet goed regelen hoeven we het verder nergens meer over te hebben is zijn stellige overtuiging. Driekwart van Nederland komt twee meter onder water staan als we er niet goed voor zorgen. Hij fulmineert dat we dat niet over moeten laten aan de waan van de dag. Beeldvorming vanuit de politiek als je naar de Tweede Kamer kijkt of ook naar de gemeente, is heel erg korte termijn politiek. Dat is een beetje een karikatuur, geeft Vonk toe, maar er zit wel degelijk wat in, beweert hij. ‘Kijkend naar de veiligheid van Nederland bijvoorbeeld naar de wettelijke deltanormen dan moeten we helaas constateren dat we daar helemaal niet aan voldoen. Sinds 1953 is er wel aan getimmerd, maar .. niet gerealiseerd en er is nog steeds behoorlijke achterstand. Hier moet altijd rijksgeld naar toe en als er bijvoorbeeld een oorlog in Afghanistan komt of er is aandacht voor slechte scholen dan moet daar geld naar toe en laten we het water even voor wat het is. Gelukkig hebben we in de tussentijd geen goede storm gehad,’ stelt Vonk.
Waterschappen moeten blijven. Dat is essentieel en die moeten en kunnen alleen zorgen voor veiligheid en het water. ‘Zorg voor hoogwaterbescherming bij de waterschappen maakt minder afhankelijk van grappenmakers in Den Haag,’ aldus Vonk. Hij gaat verder; ‘ Nu is er pas weer uit het zogenaamde deltafonds een greep voor andere dingen gedaan. Voor het land ter bescherming tegen zee en hoogwater van de rivieren is het belangrijk dat er een club is met een eigen belastinggebied, die zorgt voor het water,’
Een kroonjuweel van onder anderen D66 was om ‘t Waterschap op te heffen, want het zou slechts bestuurlijke drukte zijn. Mede door het bestaan van de AWP en de partij WaterNatuurlijk is voorkomen dat de taken van het waterschap naar de provincie zouden gaan. Als er in het waterschapsbestuur alleen maar landelijke politieke partijen zouden hebben gezeten dan was de discussie vast anders gelopen. En dan halen we ons in het land problemen op de hals. Dan is er mogelijk wel minder bestuurlijke drukte, maar zal de bescherming tegen het water minder worden. Dijken hebben immers de tijd en piepen niet. Actuele problemen komen in de algemene democratie altijd eerst, daar kunnen politici immers op scoren. Waterschappen hebben een eigen belastinggebied en dat is cruciaal. Je kunt dat de mensen uitleggen. Het gaat niet over € 100.000 of € 10.000. Het gaat over zo’n € 340 per jaar voor een huishouden met een gewoon inkomen en dat gaat eigenlijk nergens over. ‘Niet meer dan een nieuwe uitlaat van je auto,’ grapt Vonk. Hij is geïrriteerd als mensen zeggen dat de waterschapslasten niet omhoog mogen en dan hebben ze het over percentages. ‘Als ik € 10.000 euro Inkomstenbelasting betaal dan is dat bij 10% belastingstijging € 1.000. Bij € 340 is dat € 34,00. Je moet het ook nominaal en niet alleen qua % ’s bekijken,’
Andere dan alleen politieke partijen moeten blijven bestaan in de ogen van Vonk, om er mede voor te zorgen dat waterbeheer en waterveiligheid niet verkwanseld wordt aan de algemene democratie. Dat is ten principale ook de onderligger voor het bestaan van de AWP.
Vonk kiest niet primair voor een oppositierol, want vier jaar ruzie maken schiet niet op. De AWP doet het primair voor de burgers en niet voor de boeren, die ook hun eigen wettelijk geregelde vertegenwoordiging hebben. In de 23 waterschappen bestaat er zeker in 20 een meerderheid in het bestuur voor landbouw en zo vormt de landbouw een blok tegen burgers, met name bij de kostentoedeling en zegt Vonk: ‘Dat kunnen ze wel ontkennen maar dat is gewoon zo!’ De AWP zet de boeren niet weg, maar iets eerlijker zijn is dringend gewenst.
Bij de waterschappen hebben we de zogeheten geborgde zetels. Dat zijn garantiezetels voor de sectoren Landbouw, Kamer van Koophandel en de Natuur. De provincies hebben de wettelijke mogelijkheid om het aantal geborgde zetels terug te brengen van 9 naar 7. In de provincies Overijssel en Drenthe is het recent mislukt om dat aantal naar beneden bij te stellen. Provinciale Staten hebben daarmede het ondemocratisch gehalte van het fenomeen geborgde zetels in stand gehouden. Noord-Brabant is ook recent van 9 naar 7 gegaan. De AWP erkent overigens het belang van de boeren, Kamer van Koophandel en Natuur, want het zou een beetje een raar waterschap zijn als er geen enkele boer in zit. Je ontbeert dan kennis die nuttig kan zijn voor de inrichting van het watersysteem. In de ogen van de AWP is echter één garantiezetel voldoende en willen de boeren meer zetels dan kunnen ze dat via verkiezingen aan de kiezers vragen. De partijen WaterNatuurlijk en PvdA hebben een ander standpunt. Zij willen geborgde zetels helemaal weg hebben, maar dan zet je de deur wagenwijd open om het waterschapsbestuur over te doen aan de algemene democratie. D66 wil ook geen geborgde zetels maar doet via WaterNatuurlijk mee bij de waterschapsverkiezingen. Bij het geheel weglaten van de geborgde zetels stelt Vonk: ‘ ben je een stukje van je functionele karakter kwijt en dan lijk je iets meer op algemene democratie en voed je het gevoel om de boel maar over te laten nemen door de provincies en dan brengen we ons land in gevaar. Je moet veiligheid tegen het water niet aan de waan van de dag van de algemene democratie overlaten’.
Bij de waterschappen hebben we de zogeheten geborgde zetels. Dat zijn garantiezetels voor de sectoren Landbouw, Kamer van Koophandel en de Natuur. De provincies hebben de wettelijke mogelijkheid om het aantal geborgde zetels terug te brengen van 9 naar 7. In de provincies Overijssel en Drenthe is het recent mislukt om dat aantal naar beneden bij te stellen. Provinciale Staten hebben daarmede het ondemocratisch gehalte van het fenomeen geborgde zetels in stand gehouden. Noord-Brabant is ook recent van 9 naar 7 gegaan. De AWP erkent overigens het belang van de boeren, Kamer van Koophandel en Natuur, want het zou een beetje een raar waterschap zijn als er geen enkele boer in zit. Je ontbeert dan kennis die nuttig kan zijn voor de inrichting van het watersysteem. In de ogen van de AWP is echter één garantiezetel voldoende en willen de boeren meer zetels dan kunnen ze dat via verkiezingen aan de kiezers vragen. De partijen WaterNatuurlijk en PvdA hebben een ander standpunt. Zij willen geborgde zetels helemaal weg hebben, maar dan zet je de deur wagenwijd open om het waterschapsbestuur over te doen aan de algemene democratie. D66 wil ook geen geborgde zetels maar doet via WaterNatuurlijk mee bij de waterschapsverkiezingen. Bij het geheel weglaten van de geborgde zetels stelt Vonk: ‘ ben je een stukje van je functionele karakter kwijt en dan lijk je iets meer op algemene democratie en voed je het gevoel om de boel maar over te laten nemen door de provincies en dan brengen we ons land in gevaar. Je moet veiligheid tegen het water niet aan de waan van de dag van de algemene democratie overlaten’.
Vonk sluit af door op te merken dat het het leukste is om een constructieve rol te kiezen in het algemeen bestuur en het is daarbij niet per se nodig om in het dagelijks bestuur te zitten. Hij betreurt het dat gekozen is voor lijstenstelsel, want het is nog steeds zo dat mensen kiezen op personen. Dat is bij elke verkiezing zo. Mensen zeggen: ‘Die ken ik’ of ‘Das een goeie,’ Mensen stemden op Wim Kok of Balkenende en niet per se op PvdA respectievelijk ‘t CDA. Personen kun je aanspreken. We zitten wel in groot gebied, maar mensen die zeggen dat het niet meer van deze tijd is bestrijdt Vonk. Anno 2014 kun je bij voorbeeld met email en social media veel mensen bereiken en waar hebben we het dan over.
Bij de vorige waterschapsverkiezingen is veel misgegaan vanwege ingewikkelde procedures en wat mede leidde tot ‘n lage opkomst. Vonk: ‘Bij een lage opkomst is de AWP verliezende partij, omdat bij lage opkomst mensen, die echt belang hebben komen en dat zijn de boeren. De traditionele stemmers op de politieke partijen zijn we ook kwijt, maar een hogere opkomst kan helpen. Nu hebben we stembusverkiezingen en daar past optimisme bij. Oh ik mag ook nog voor ‘t waterschap stemmen , wat zal ik eens doen. Dan zijn er drie mogelijkheden: a. Kiezers hebben al bedacht dat ga ik kiezen. b. Ik weet ‘t ook niet; ik heb op bijvoorbeeld VVD gestemd en dat doe ik nu weer en c. voor Provinciale staten heb ik op bij voorbeeld de PvdA gestemd en voor ‘t Waterschap stem ik eens op een ander en dan op de AWP naar ik hoop,’
Op 18 maart 2015 zijn er provinciale Statenverkiezingen en Waterschapsverkiezingen in Nederland en dan weten we meer over de onafhankelijke stuwkracht.
