“Nederlandse huishoudens betalen te veel waterschapsbelasting” zo zegt de Algemene Waterschapspartij (AWP) naar aanleiding van een zelf uitgevoerd onderzoek. De AWP wil het nu al reeds hoge belastingaandeel van de huishoudens de komende vier jaar bevriezen om zo stapsgewijs tot een eerlijker verdeling te komen. Al in 2014 is geconstateerd dat de landbouwsector slechts 10% bijdraagt in de kosten en desondanks een oververtegenwoordiging heeft in het bestuur. Met de verkiezingen op 20 maart in het vooruitzicht en de matige belangstelling voor met name de waterschapsverkiezingen lijkt het de AWP interessant om te onderzoeken hoe de zeggenschap binnen dit orgaan tot stand komt en hoe de kosten zijn verdeeld. Heeft degene die het leeuwendeel betaalt ook daadwerkelijk de meeste invloed? De AWP denkt van niet!
Hoe de verhoudingen liggen bij Waterschap Hollandse Delta wordt hieronder uiteengezet:
Waterschap Hollandse Delta heeft een totale Watersysteemheffing van 83 miljoen per jaar. Hiervan wordt 61 miljoen opgebracht door de (4) gebouwd woningen en (5) ingezetenen. En slechts 20 miljoen door de (1) landbouw en (3) gebouwd bedrijven. Hieruit blijkt dus dat ruim 75% van de watersysteemheffing wordt opgebracht door de huishoudens. De landbouw en het bedrijfsleven betalen elk ongeveer 12 procent. De watersysteemheffing voor de (2) natuur is verwaarloosbaar.
Om te onderzoeken hoe de zeggenschap is verdeeld binnen het waterschap moeten we eerst kijken hoe het bestuur wordt samengesteld. Deze wordt gevormd door de Verenigde Vergadering, de VV (vergelijkbaar met de raad in een gemeente) en het Dagelijks Bestuur, DB, bestaande uit de Heemraden en de Dijkgraaf (vergelijkbaar met College van Burgemeester en Wethouders). Net zoals in een gemeente worden deze organen ondersteund door commissies.
De Verenigde Vergadering heeft in totaal 30 zetels. 21 zetels daarvan zijn verkiesbaar op 20 maart. 9 zetels betreffen de zogeheten ‘geborgde’ zetels. Dit zijn vaste, zonder verkiezingen toebedeelde zetels, aan bepaalde belangengroepen die in ledenaantallen zijn ondervertegenwoordigd. Deze groepen kunnen wel een bijzonder groot belang hebben zoals de landbouw die voor de productie zeer afhankelijk is van een goed peilbeheer. 30% van de zetels is dus op voorhand, en zonder dat daarvoor verkiezingen worden uitgeschreven vastgesteld. De AWP is van mening dat deze niet democratisch reeds zijn ingevuld. Deze 9 geborgde zetels zijn onderverdeeld in; 4 voor de landbouw, 4 voor de bedrijven en 1 naar de natuurterreinen. Zwart-wit gezien gaan er dus 8 van de 30 zetels naar de conservatieve vertegenwoordiging zonder dat er één stem is uitgebracht. Met 30 zetels te verdelen in de VV zijn er dus nog maar 8 extra nodig voor een absolute meerderheid. De kans op ‘handjeklap’ is niet ondenkbeeldig! Als we vervolgens kijken naar de samenstelling van de huidige VV en de Heemraad verdeling dan zien we dat de Heemraden voortkomen uit de traditionele politieke partijen: CDA, PvdA, VVD en CU en dat deze partijen samen 8 zetels vertegenwoordigen. Samen met de geborgde zetels voldoende voor de absolute meerderheid. Tegen deze hegemonie protesteert de AWP. Er moet een eerlijkere verdeling van zetels komen waarbij de burgers (lees de echte betalers van de lasten) serieus genomen wordt!
Partij aantal zetels/aantal heemraden
Waterschapspartij 6/0
CDA 3/1
PvdA 2/2
Water Natuurlijk 2/0
VVD 2/1
SGP 2/0
Hollandse Delta Natuurlijk 1/0
CU 1/1
AWP 1/0
50 Plus 1/0
Geborgde zetels 9/1
Huidige zetelverdeling waterschap Hollandse Delta.
Opvallend is dat de grootste partij geen heemraad levert en dat de reguliere politieke partijen samen met de geborgde zetels de meerderheid hebben. Alsof er zoiets bestaat als liberaal of sociaaldemocratisch waterbeheer.
Over machtsverdeling kunnen we in ieder geval voor Waterschap Hollandse Delta concluderen dat de geborgde zetels te ver doorslaan op de balans. Deze conclusie sluit aan bij het onderzoek van Corine Hoeben van Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden uit 2014 waarin geconcludeerd wordt dat de landbouw slechts 10 % betaalt van de totale watersysteemheffing, maar vaak een onevenredig grote zeggenschap heeft.
Hoe nu verder? Vasthouden aan het systeem van geborgde zetels betekent dat de kosten (belasting) in de toekomst verder worden afgewenteld op de burger en dat het bedrijfsleven en de landbouw wordt ontzien. De scheefgroei zal verder doorzetten en de bedrijven zitten dan voor een stuiver op de eerste rang. De AWP zet zich er daarom voor in om het systeem van geborgde zetels te herzien. Om de financiële lastenverschillen tussen de huishoudens en de bedrijven eerlijker te verdelen zou de heffing op basis van de WOZ-waarde voor bedrijven moeten worden herzien en zou de stijging van de watersysteemheffing voor huishoudens de komende 4 jaar moeten worden bevroren.
