Burgers in 2020 nog meer ‘de melkkoe van de waterschappen’

Watersysteemheffing voor burgers 5,4% hoger dan in 2019

12 nov 2021 – De watersysteemheffing is bedoeld voor droge voeten, veilige dijken, en schoon en gezond water. In 2020 was de totale opbrengst van de watersysteemheffing € 1.598 mln. In 2019 was dit nog € 1.519 mln.

De categorie ingezetenen (‘burgers’) kreeg bijna 80% van de watersysteemheffing op haar bordje. In 2020 betaalden alle burgers samen € 1,267 mln (79,3%) aan de watersysteemheffing. In 2019 was dit nog € 1.199 mln (78,9%). Dit is een stijging van 5,4%. Alle overige (sub) categorieën droegen samen slechts iets meer dan 20% bij aan de watersysteemheffing.

Maar de verschillen tussen de waterschappen zijn groot. Zo betaalden de inwoners in waterschap Zuiderzeeland in 2020 slechts 64% van de watersysteemheffing, terwijl burgers in Delfland iets meer dan 90% bijdroegen. De AWP wil dat de verdeling van de waterschapslasten tussen burgers, boeren en bedrijven meer in balans komt. “Als dit zo doorgaat, zijn er over 10 jaar waterschappen waar de burgers alles betalen”.

Naast watersysteemheffing betalen burgers en bedrijven ook waterzuiveringsheffing voor het zuiveren van hun afvalwater. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de riolering, betaald uit de gemeentelijke rioolheffing. Dit artikel beperkt zicht tot de watersysteemheffing van de waterschappen.

 

Watersysteemheffing op woonruimte en op huishoudens

De watersysteemheffing voor burgers bestaat uit twee heffingen: de heffing op woonruimte en de heffing op huishoudens. In 2020 bedroeg de opbrengst van de watersysteemheffing op woningen € 608 mln en de watersysteemheffing op huishoudens € 659 mln.

De watersysteemheffing op de woning wordt betaald door de huiseigenaren, op basis van de WOZ (duurdere huizen betalen meer watersysteemheffing). Dat zijn zowel particuliere huiseigenaren als huisjesmelkers en woningbouwverenigingen. Het lijkt dus op het eerste gezicht alsof huurders geen watersysteemheffing betalen over hun woning, maar niets is minder waar: die heffing zit ‘verstopt’ in de huur.

De watersysteemheffing op huishoudens wordt solidariteitsheffing genoemd, omdat huishoudens solidair zijn en elk huishouden evenveel betaalt, ongeacht of ze nu in een diepe polder wonen of op een duin. Maar tussen de waterschappen zijn de verschillen in solidariteitsheffing groot, van € 44 per huishouden  in waterschap De Dommel tot € 123 per huishouden in Delfland, een factor 2,5 verschil. Er zijn zeven waterschappen waar de solidariteitsheffing waar de solidariteit € 100 euro of meer bedraagt.

Burgers zijn de melkkoe van de waterschappen (Flevopost)

 

Geborgde zetels

Naast de categorie ingezetenen zijn er nog vier aparte (sub)-categorieën die ook watersysteemheffing betalen: bedrijven, wegen, boeren en natuurterreinen. Deze categorieën bezetten de zogenoemde geborgde zetels in het Algemeen Bestuur van het waterschap (‘waterschapsraad’).

In 2020 betaalden alle bedrijven samen 8,8% van de watersysteemheffing; de wegen 1,7%; boeren 9,9% en natuurterreinen 0,25%. De AWP pleit ervoor om de watersysteemheffing op natuurterreinen af te schaffen. Uiteindelijk is ‘natuur’ een gemeenschappelijk goed, niet een economische activiteit.

De watersysteemheffing is een gesloten belasting: als de inwoners meer opbrengen, gaan de lasten in de geborgde (sub) categorieën automatisch naar beneden.

Verschillen watersysteemheffing tussen waterschappen groot

De AWP snapt wel dat de kosten voor ‘droge voeten’ op de zandgronden in het Oosten en Zuiden van Nederland lager zijn dan in de polders in het Westen en Noorden. Maar het zou het pas echt ‘solidair’ zijn als inwoners overal in Nederland ook dezelfde solidariteitsheffing zou betalen. Voor de economie in bijv. de Achterhoek is het toch ook belangrijk dat bijv. Den Haag niet onderwater komt te staan? Solidariteit dus als welbegrepen algemeen belang.

Ook komt het voor dat inwoners in een buurgemeente veel lagere waterschapslasten betalen, omdat ze in een ander waterschap wonen. Zo loopt de grens tussen Delfland en Schieland dwars door Rotterdam, met een verschil van bijna 150 euro voor een gezin met eigen woning aan de overkant van de straat.

WOZ op woningen en bedrijven

De AWP heeft jarenlang een sterke lobby gevoerd voor lagere waterschapslasten voor de inwoners. Uiteindelijk heeft de Unie van Waterschappen eind 2020 het voorstel overgenomen om de watersysteemheffing op woningen eerlijker te maken, door tariefdifferentiatie tussen de WOZ-waarde van woningen en van ‘niet-woningen’ (bijv. bedrijfsgebouwen, scholen en kantoren).

Minister Van Nieuwenhuizen had ook al aangekondigd om het voorstel van de Unie ongewijzigd door te sturen naar de Tweede Kamer. Toch heeft VNO-NCW begin 2021 de tariefdifferentiatie tussen huizen en bedrijven via de VVD-minister opnieuw ter discussie gesteld. Het is nu afwachten hoe het nieuwe kabinet hiermee omgaat, en of het belastingstelsel van de waterschappen ook echt eerlijker wordt?

 

 

 

 

 

Hans Middendorp, vicevoorzitter AWP

 

 

 

 

 

 

TOELICHTING op de Watersysteemheffing

Watersysteemheffing zit ingewikkeld in elkaar

  • Tabel 2 toont per waterschap hoe de watersysteemheffing is verdeeld over de zes subcategorieën. De eerste twee subcategorieën worden door de inwoners betaald. De overige subcategorieën zijn boeren, bedrijven, wegen en natuurterreinen.
    .
  • De subcategorie ‘Ingezetenen’ (= alle inwoners van een waterschap) brengt het meeste belastinggeld op. Omdat iedereen moet meebetalen, wordt dit de ‘solidariteitsheffing’ genoemd. De solidariteitsheffing bedroeg in totaal € 659 mln. (41%) in 2020. Helemaal solidair gaat dat niet, want de solidariteitsheffing is een vast bedrag per per huishouden, ongeacht het aantal gezinsleden. Dat is anders dan bij de zuiveringsheffing, waar 1-persoonshuishoudens één-derde betalen van wat meerpersoonshuishoudens moeten afdragen.
    .
  • De tweede subcategorie ‘woningen’ droeg € 609 mln. (38%) bij aan de watersysteem-heffing. Maar huurders zijn ook de klos! Weliswaar betalen zij niet rechtstreeks aan het waterschap, maar woningbouwverenigingen en andere verhuurders berekenen de watersysteemheffing op woningen gewoon door in de huur.
    .
  • Conclusie: inwoners betalen 41% solidariteitsheffing + 38% woningheffing = 79% van de watersysteemheffing. De resterende 21% wordt bijgedragen door de geborgde belangen.
    .
  • De derde subcategorie ‘niet-woningen’ bestaat uit bedrijven, kantoren en de glastuinbouw, goed voor € 140 mln (9%) in 2020. Veel minder dan de woningen bijdragen. Toch wordt de subcategorie ‘woningen’ in de waterschappen vertegenwoordigd door de bedrijven.
    .
  • De vierde subcategorie ‘overig ongebouwd’ bestaat hoofdzakelijk uit boeren – maar ook parken, sportvelden en begraafplaatsen vallen hieronder. Deze subcategorie droeg  € 158 mln. (10%)  bij in 2020, meer nog dan de subcategorie bedrijven. Boeren betalen tussen de €40 en €100 per ha akker of weiland, dat verschilt per waterschap.
    .
  • De vijfde subcategorie ‘wegen’ is goed voor € 28 mln. (2%). Deze subcategorie wordt in het waterschap vertegenwoordigd door de boeren. Door het Wegenarrest uit 2018 gingen wegen flink minder betalen, en dat moest binnen de categorie ongebouwd worden opgevangen door een lastenstijging bij de subcategorie boeren.
    .
  • De zesde subcategorie zijn de eigenaren van natuurterreinen, zoals Staatsbos-beheer, Natuurmonumenten en de provinciale Landschapsverenigingen. Het tarief per ha natuurterrein is gekoppeld aan het boerentarief per en komt effectief uit rond de 2% van het boerentarief. De totale bijdrage van natuur is € 4 mln, wat neerkomt op een verwaarloosbare 0,25% van de totale watersysteem-heffing van € 1,6 miljard. Om dit in perspectief te zien: omgerekend nog géén euro per huishouden.

 

AWP voor water, klimaat en natuur


Word lid!

Stikstof en fosfaat: zonde om weg te spoelen

Opinie   20 februari 2024 - Er zit een enorm lek in de #landbouwkringloop: fosfaat uit menselijke ontlasting verdwijnt op de stort of in de wegenaa...

KNMI-klimaatscenario's tonen weersveranderingen in Nederland in 2050 en 2100

Nieuws Klimaatverandering: wat gaan we doen? Voor de AWP voor water, klimaat en natuur is het een retorische vraag. De weersveranderingen als gevolg van ...

Neerslagtekort loopt alweer dramatisch op in alle waterschappen

Nieuws Delfland, 15 juni 2023 - De droogte heeft deze zomer al een officieus record bereikt aan 'dagen-zonder-regen': 36 droge dagen op 15 juni. Strikt g...