31 oktober 2022 – De meeste waterlichamen in Nederland voldoen niet aan de Europese eisen voor waterkwaliteit, blijkt uit het Compendium voor de Leefomgeving van het PBL over de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De chemische kwaliteit voldoet in minder dan 10% van de waterlichamen en de ecologische kwaliteit is matig, ontoereikend of slecht.
De belangrijkste oorzaken voor de matige tot slechte kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater zijn:
In de KRW-stroomgebiedsbeheerplannen hebben het rijk, de waterschappen, provincies en gemeenten aangegeven welke maatregelen zij gaan treffen om de kwaliteit van het water te verbeteren. Uiterlijk in 2027 moet in elke EU- lidstaat de waterkwaliteit tenminste voldoen aan de minimumeisen. Het PBL verwacht niet dat dat in Nederland gaat lukken. In het verleden heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat gezegd dat het Rijk een eventuele boete uit Brussel zou doorschuiven naar de waterschappen.
Voor de AWP is schoon water en een schone bodem een speerpunt in ons verkiezingsprogramma ‘Alles is Water’. Wij willen dat onze woon- en leefomgeving vrij is van bestrijdingsmiddelen en chemische stoffen zoals PFAS.
Chemische waterkwaliteit in 2015 en 2021 (bron: PBL)
Bij 90% van de waterlichamen was de chemische waterkwaliteit onvoldoende doordat één of meerdere stoffen de norm overschrijden. Het aantal chemische stoffen dat de normen overschreed in hetzelfde waterlichaam was in 2022 hoger dan in 2015. Het percentage waterlichamen zonder chemische stof of stoffen boven de KRW-normen was verder gedaald in 2021. Lag het percentage waterlichamen zonder chemische stoffen boven de norm in 2015 nog iets onder de 20%, in 2021 was dit minder dan 5%.
De chemische waterkwaliteit wordt in de KRW-beoordeling bepaald op basis van de aanwezigheid van 33 stoffen (of groepen van stoffen) die Europa-breed vaak aangetroffen worden. Naast een vaste lijst van chemische stoffen is er een beoordeling van de ‘overige, stroomgebied specifieke, verontreinigende stoffen’. In Nederland worden 77 stoffen beoordeeld binnen deze groep, afhankelijk van specifieke teelten en lokale omstandigheden. Per stroomgebied is een lijst van stoffen vastgesteld. Slechts bij 0,4% van de waterlichamen blijven alle beoordeelde stoffen binnen de norm.
De ecologische waterkwaliteit is in Nederland bijna overal matig tot slecht. De natuurkwaliteit op basis van macrofauna (‘biodiversiteit’) is laag voor alle typen oppervlaktewater. Slechts op enkele plaatsen wordt een hoge natuurkwaliteit aangetroffen. Wel is er sprake van een lichte verbetering tussen 1990 en 2020.
De biologische waterkwaliteit wordt in belangrijke mate beïnvloed door de aanwezigheid van de nutriënten stikstof (nitraat) en fosfor (fosfaat). Stikstof en fosfaat scoorden in 2021 marginaal beter dan in 2015.
De AWP vindt de uitkomsten zeer zorgelijk. Veel water ziet er schoon en helder uit, maar bestrijdingsmiddelen zijn kleurloos en dodelijk voor watervlooien en andere kleine waterdiertjes in heel lage concentraties. Het zijn vaak stoffen die voor mensen en zoogdieren veel minder giftig zijn. De toxische effecten op de soortenrijkdom niet worden gecompenseerd door bijv. de aanleg van extra natuurvriendelijke oevers. De afname in biodiversiteit aan kleine waterdiertjes werkt door in de hele voedselketen.
AWP voor water, klimaat en natuur
