door: Jac van Tuijn in Waterforum
21 februari 2023 – Huishoudens gaan een variabele zuiveringsheffing betalen, die gekoppeld wordt aan hun drinkwaterverbruik. Dit is een opmerkelijk standpunt uit het verkiezingsprogramma van de AWP. De partij wil hiermee het gebruik van drinkwater verminderen en de inzet van regenwater bevorderen. Het is de vijfde keer dat de AWP meedoet aan de verkiezingen bij waterschappen en dit jaar voor het eerst ook bij zes provincies.
Persconferentie in Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag, 15 feb 2023
De AWP doet mee aan de verkiezingen bij 20 van de 21 waterschappen, meldde de partij op 15 februari tijdens de persconferentie in Nieuwspoort bij de aftrap van de verkiezingscampagne. Bij de vorige Waterschapsverkiezingen in 2019 ging het nog om de Algemene Waterschapspartij en werden landelijk 20 zetels binnengehaald. Dit jaar is de AWP geen exclusieve waterschapspartij meer, want de partij doet nu ook mee in zes provincies. De afkorting AWP blijft gehandhaafd.
Door deelname aan waterschappen en provincies hoopt de partij meer invloed te kunnen uitoefenen op een versnelling van de klimaatadaptatie en het creëren van een gezonde leefomgeving. Bij de presentatie van het partijprogramma legde vice-voorzitter Hans Middendorp de nadruk op de variabele zuiveringsheffing en natuurvriendelijke oevers. Op beide standpunten wil de partij onderscheidend zijn.
In de komende verkiezingscampagne maakt de AWP zich hard voor een andere grondslag voor de zuiveringsheffing. De kosten die waterschappen nu maken voor het zuiveren van rioolwater, wordt per huishouden omgeslagen naar een vast bedrag. Een bedrag voor 1-persoons huishoudens en een voor 3-persoons huishoudens. De AWP wil een heffing gebaseerd op het drinkwatergebruik. Daarmee stapt de partij buiten de traditionele scope van de waterschappen en zoekt het een bredere oplossing voor waterschaarste. De voorgestelde koppeling van drinkwater en waterzuivering verdubbelt het huidige drinkwatertarief en dat loopt bij een bovengemiddeld gebruik dus fors op. Dat is ook de bedoeling van de AWP want het zet een rem op het drinkwatergebruik en stimuleert huishoudens om meer regenwater te gaan gebruiken.
Het idee is niet nieuw. In 2001 werd in Medemblik dit ‘waterspoor’ al eens beproefd. De proef werd voortijdig afgebroken en heeft nooit kunnen bewijzen dat een variabele zuiveringsheffing ook leidt tot waterbesparing. Volgens Middendorp is er intussen veel veranderd en zijn er varianten denkbaar die wel werken, bijvoorbeeld door een bandbreedte te hanteren. “In Delfland is de zuiveringsheffing nu 270 euro. Dit zou je als minimum kunnen stellen en het kunnen maximeren op 320 euro”. Een andere mogelijkheid is volgens hem een staffeling. Weer uitgaand van Delfland: “Bij een gemiddelde zuiveringsheffing van 2 euro per kuub drinkwater draait het hoogheemraadschap break-even. Als je dan de eerste 50 kuub gratis maakt, dan kost de tweede 50 kuub 4 euro per kuub. Dat is omslachtiger, maar het kan natuurlijk wel. Het probleem is nu dat twee AOW-ers zonder aanvullend pensioen fors meebetalen aan grote gezinnen. En die gezinnen krijgen daar Kinderbijslag voor.”
Schoon regenwater loopt nu via de stoep de straat op en zo in het riool (foto: Hans Middendorp)
De invoering van een variabele zuiveringsheffing is helemaal afhankelijk van de watermeters van de drinkwaterbedrijven. Steeds meer huishoudens beschikken over een eigen meter, dus is het uitvoeringstechnisch makkelijker geworden. Ook de rekeningen van waterschappen en drinkwaterbedrijven worden steeds vaker door één administratieve organisatie verstuurd. “Het meest logische is om bij ieder huishouden ook een afvalwater meter te plaatsen”, geeft Middendorp toe. “Maar er is er een sterke correlatie tussen ‘drinkwater uit de kraan’ en ‘drinkwater in het riool’. Een koppeling stimuleert waterbesparende maatregelen, zoals vacuümtoilet, watercirculatie in de douche en het gebruik van grijs water.”
Dat de twee niet helemaal correleren maakt Middendorp niet zo veel uit. “Wij vinden het juist wenselijk dat ook het sproeien van je tuin met drinkwater duurder wordt. Over de zwembadjes kunnen we kort zijn: een opblaasbadje voor peuters maakt niet uit op het jaarlijkse verbruik.”
Waterbesparing heeft volgens hem grote voordelen voor waterschappen en hij neemt als voorbeeld het hoogheemraadschap van Delfland waar hij in het Algemeen Bestuur zit. “Als alle 1,2 miljoen inwoners per dag 45 liter minder naar de rwzi sturen, dan scheelt dat enorm in de kosten voor de rwzi, maar ook voor de pomp voor de rioolgemalen.”
De AWP heeft bij de waterschapsverkiezingen medestanders, zo blijkt uit de stemhulp MijnStem. Partijen als PvdA, Partij voor de Dieren, CU en Water Natuurlijk denken ook buiten het eigen waterschap en zien in een koppeling van de zuiveringsheffing aan het drinkwatergebruik een manier om te komen tot meer waterbesparing.
Andere partijen zoals VVD, JA21, ChristenUnie en BVNL zijn tegen duurder drinkwater en houden vast aan een vaste heffing door het waterschap. 50Plus wil een sterkere differentiatie van de zuiveringsheffing voor 1, 2, 3, en 4-persoon huishoudens. CDA en BBB laten per waterschap afwijkende standpunten zien. In bepaalde waterschappen zijn deze partijen meer uitgesproken voor een variabele zuiveringsheffing, terwijl hun collega’s bij andere waterschappen vasthouden aan een zo laag mogelijke drinkwaterrekening.
Opvallend is dat bij veel partijen het standpunt niet erg duidelijk is. Ze stellen dat huishoudens meer moeten betalen als zij meer water gebruiken. Maar dat doen ze al via hun drinkwaterrekening. In hun programma’s spreken ze zich niet expliciet uit over de invoering van een variabele zuiveringsheffing door het waterschap.
Natuurvriendelijke oevers langs sloot zijn leefgebied voor vissen, vogels en insecten (bron: Pixabay)
De AWP vraagt ook aandacht voor de aanleg van meer natuurlijkvriendelijke oevers. Een rol bij uitstek voor de waterschappen die volgens de AWP nog veel te weinig wordt opgepakt. “Waterschappen zouden hiermee een grote bijdrage kunnen leveren aan het vergroten van de biodiversiteit”, aldus Middendorp op de persconferentie. “Hoe smal ook, dergelijke oevers geven planten en dieren de mogelijkheid zich te verplaatsen naar nieuwe plekken. Ze zijn cruciaal om inteelt te voorkomen.”
Nederland telt 330.000 km slootkant en Middendorp noemt ze biologische snelwegen die, zeker in een stedelijke omgeving, een overlevingsplek bieden. “We zien bij waterschappen veel te weinig aandacht hiervoor. Als er een dijk moet worden versterkt of een rwzi moet worden uitgebreid dan is er direct geld voor. Niet voor natuurlijke vriendelijke oevers, terwijl een sterke natuur helpt de effecten van klimaatverandering te dempen.”
AWP voor water, klimaat en natuur
