Waterschappen, burgers en gemeenten: SAMEN optrekken tegen wateroverlast

10 mei 2018 – Het regent meer en vaker dan vroeger en het wordt nog erger. De nieuwe klimaatscenario’s van het KNMI zijn daar heel duidelijk over. Samenwerking is de enige oplossing tegen wateroverlast vindt de Algemene Waterschapspartij.

Spraakverwarring: twee soorten Wateroverlast

De waterschappen in West-Nederland houden zich al 700 jaar bezig met droge voeten. Dat betekent ten eerste zorgen voor stevige duinen, buitendijken en polderkades. En ten tweede dat sloten en vaarten netjes binnen hun oevers blijven. Voor waterschappen slaat het begrip ‘wateroverlast’ dan ook vooral op het voorkómen van overstromingen.

In de ‘regenwaterketen’ draagt elke partij zijn eigen verantwoordelijkheid. Particulieren zijn zelf verantwoordelijk voor het opvangen en afvoeren (‘verwerken’ heet dat in het jargon) van het regenwater dat op hun eigen dak en tuin valt. De gemeente is eigenaar van de riolering en verantwoordelijk voor het afvoeren van regenwater op straat.

Wateroverlast (foto: Pixabay)

De waterschappen hebben een inspanningsverplichting voor ‘droge voeten’ maar zijn geen schade-verzekering. Waterschappen zijn juridisch niet aansprakelijk voor schade door wateroverlast, tenzij sloten overstromen door aanwijsbaar achterstallig onderhoud of grove nalatigheid.

KNMI: minder motregen, meer buien

Uit de klimaatscenario’s van het KNMI uit 2014 kwam al duidelijk naar voren dat er per jaar méér regen valt en dat er ook tegelijkertijd ook méér droge dagen zijn. Per bui valt er dus gemiddeld meer hemelwater. Als we vroeger buiten speelden, hadden we vaak langdurige motregen, terwijl het nu na een stevige bui al snel weer droog is. Dat betekent dat de lat voor gemeenten en waterschappen sluipenderwijs steeds een stukje hoger komt te liggen.

En wie weet hoeveel over tien jaar de klimaatscenario’s opnieuw naar boven moeten worden bijgesteld? Sinds het jaar 2000 hebben we al tien record warme zomers gehad. Het zeewater warmt mee op en de verdamping gaat veel sneller. En als er dan weinig wind is, dan regent zo’n wolk helemaal leeg boven een klein gebied. Traditioneel houden de waterschappen rekening met het ‘stormseizoen’ (vanaf oktober) maar nog niet met het nieuwe ‘regenseizoen’ (juni – juli)!

Waterbewustzijn en Eigen Initiatief

Het beleidsdoel van de regering dat onze woonomgeving in 2050 ‘klimaatrobuust’  moet zijn steunt ook op het eigen initiatief van burgers en bedrijven. Bijvoorbeeld een regenpijp omleggen zodat die niet meer uitkomt in het riool maar in de tuin. En een groene voortuin vermindert zichtbaar de hoeveelheid regenwater die afstroomt naar het rioolputje. Tegels in de tuin zijn prima maar alleen als er ook een plek gemaakt wordt waar het hemelwater kan wegzakken in de grond. En een blauwgroen dak vangt de piek van een hoosbui op.

En waar de overheid aan regeltjes en procedures is gebonden, kunnen bewoners zelf besluiten om een regenton aan te schaffen. En wie weet van hun regentonnen aan de straat een kunstproject te maken (stadsverfraaiing!). Ouders kunnen ook zélf besluiten om het schoolplein te vergroenen en het regenwater van het dak via een gootjespatroon naar een ondiepe vijver te laten lopen. Leuk voor de kinderen, die spelen graag met water!

In het souterrain kun je beter geen duur parket leggen, een tegelvloer is toch slimmer. Bedrijven kunnen hun kostbare apparatuur, noodaggregaten en servers voor de computers beter niet in de kelder zetten. De overstromning in 2016 van het Medisch Centrum van de VU in Amsterdam (als gevolg van een gesprongen hoofdwaterleiding) was een dramatisch voorbeeld van wat er allemaal mis kan gaan…

AWP: minder wateroverlast door samenwerking

De Algemene Waterschapspartij vindt dat vermindering van wateroverlast door hemelwater moet steunen op samenwerking in drie pijlers:

1. gemeente
2. waterschap
3. bewoners & bedrijven

De gemeente zorgt voor de riolering en opvang van hemelwater in de openbare ruimte. Het waterschap zorgt voor het systeem van sloten en vaarten. Samen zorgen  gemeente en waterschap voor ‘meer kwaliteit in de leefomgeving’, zoals dat heet in ambtelijk jargon. En het waterschap beschikt over mobiele pompen om in te zetten bij acute waterproblemen.

Het waterschap heeft ook een duidelijke belang bij een integrale benadering van het probleem van hemelwateroverlast. Als er minder regenwater via het straatputje in het riool verdwijnt, betekent dat ook dat er minder schoon regenwater naar de zuivering hoeft te worden gepompt en dat dat dus ook niet onnodig hoeft te worden gezuiverd. En de waterkwaliteit in de sloten beter blijft beter omdat er minder vaak ongezuiverd rioolwater via nood-overstorten in de sloot of gracht terecht komt (stank!).

AWP wil burgerinitiatieven serieus nemen

De derde pijler in deze integrale aanpak van wateroverlast is het aanmoedigen en ondersteunen van het eigen initiatief van bewoners en bedrijven. Denk bijvoorbeeld aan projecten om de stad te ont-tegelen om het regenwater in de grond te laten zakken. Of het aanleggen van een ‘ infiltratievoorziening’ bij de aanleg van een terras of tegeltuin. Je kunt ook denken aan woningcorporaties die groenblauwe daken aanleggen op hun flatgebouwen om regenwater op te vangen. Of bedrijven die hun parkeerterreinen vergroenen, zodat het regenwater kan wegzakken door de doorlaatbare bestrating.

Waterschappen zullen steeds vaker moeten samenwerken met gemeenten aan zulke projecten in de gemeentelijke openbare ruimte en hieraan ook financieel bijdragen. Waarbij betrokkenheid en een vergroot waterbewustzijn van burgers en bedrijven belangrijke positieve effecten zijn, die zeker moeten worden meegewogen!

Ook ziet de AWP mogelijkheden om de rioolbelasting te vergroenen, om zo de bewoners een kleine stimulans te geven om het regenwater van eigen dak of eigen terras niet in het riool te laten weglopen.

 

Hans Middendorp

Vicevoorzitter Algemene Waterschapspartij

 

AWP voor water, klimaat en natuur


Word lid!

Stikstof en fosfaat: zonde om weg te spoelen

Opinie   20 februari 2024 - Er zit een enorm lek in de #landbouwkringloop: fosfaat uit menselijke ontlasting verdwijnt op de stort of in de wegenaa...

KNMI-klimaatscenario's tonen weersveranderingen in Nederland in 2050 en 2100

Nieuws Klimaatverandering: wat gaan we doen? Voor de AWP voor water, klimaat en natuur is het een retorische vraag. De weersveranderingen als gevolg van ...

Neerslagtekort loopt alweer dramatisch op in alle waterschappen

Nieuws Delfland, 15 juni 2023 - De droogte heeft deze zomer al een officieus record bereikt aan 'dagen-zonder-regen': 36 droge dagen op 15 juni. Strikt g...