13 oktober 2022 – Er ligt een enorm grote uitdaging voor de waterschappen om de ambitie van energieneutraliteit te bereiken in 2025. De recente geopolitieke ontwikkelingen rondom de oorlog in Oekraïne maken de noodzaak tot een versnelling nog groter. Dat blijkt uit de Klimaatmonitor Waterschappen 2021.
Eind 2022 wil de Unie van Waterschappen de strategische visie ‘Op weg naar Klimaatneutraliteit’ af hebben. Doel is dat de waterschappen in 2035 voor 100% klimaatneutraal te zijn. Nieuw is dat de waterschappen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid willen nemen in de energietransitie, door mee te doen met projecten ‘buiten het hek’. De AWP is voorstander van een brede maatschappelijke scope van de waterschappen.
Ook de AWP wil vaart maken met de klimaattransitie. Kansrijke initiatieven voor duurzame energie, zoals aquathermie en groene waterstof uit zonne-energie, moeten versneld ontwikkeld worden. De energietransitie naar duurzame energie is cruciaal om klimaatverandering te vertragen door vermindering van CO2-uitstoot. En om onafhankelijk te worden van de import van aardgas. Daarbij wil de AWP wil duurzame energie ook bevorderen om energie voor huishoudens betaalbaar te houden. Dit is ons vijfde landelijke speerpunt uit het AWP-verkiezingsprogramma ‘Alles is Water’.
Uit de Klimaatmonitor Waterschappen blijkt dat de waterschappen vooral op het gebied van zonne-energie en groen gas afgelopen jaar enorme sprongen hebben gemaakt. Energieneutraal wil zeggen dat de hoeveelheid energie die wordt verbruikt en de hoeveelheid energie die wordt opgewekt, samen uitkomt op nul (‘salderen’). Je kunt energieneutraal zijn bij een stijgend energieverbruik, als het saldo maar op nul uitkomt.
Wel is het totale energieverbruik in 2021 gestegen met 1,5%. Dit betreft zowel een absolute stijging alsook een stijging van het energieverbruik per vervuilingseenheid. De paradox is dat het produceren van groen gas ook meer meer energie vraagt. Om klimaatneutraal te worden, moet de CO2 die wordt geproduceerd op de rwzi’s richting de nul.
Veruit de meeste duurzame energie wordt opgewekt middels het biogas uit zuiveringsslib (79%). Daarna volgt zonnestroom (10%) en windenergie (6%). Vorig jaar stond windenergie nog op de tweede positie. De omvang van aquathermie in de eigen opwekking is slechts 0,2%. Voor de AWP is aquathermie juist een speerpunt!
Doel van de waterschappen is om in 2026 de hobbels voor de benodigde opschaling van aquathermie te hebben weggenomen en dat in 2030 ten minste 200.000 woningen zijn aangesloten op aquathermie. De potentie van aquathermie als warmtebron in de gebouwde omgeving is enorm. Volgens onderzoek (CE Delft / Deltares 2018) kan het in potentie 41TWh leveren; dat is 40% van de totale warmtevraag in Nederland.
In mei 2019 is met een groot aantal partijen een Green Deal Aquathermie gesloten om een netwerk op te bouwen waarin kennis en kunde op het gebied van aquathermie kan worden gedeeld en ontwikkeld. Hiervoor is het Programmabureau Aquathermie ingericht dat in het kantoor van de Unie is gevestigd. Aquathermie is als techniek vanaf 2020 opgenomen in de Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie (SDE-regeling).
In 2017 ondertekende de Unie van Waterschappen het Grondstoffenakkoord. Hierin spraken overheden, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven hun ambitie uit om de transitie naar de circulaire economie te versnellen door bewuster en slimmer om te gaan met grondstoffen. Doelstelling in het Grondstoffenakkoord is een 100% circulaire economie in 2050.
Voor de AWP mag de terugwinning van grondstoffen uit rioolwater veel sneller dan in 2050. Wij pleiten voor concrete ’tussendoelen’ in 2030 voor het terugwinnen van fosfaat en cellulose. Naar schatting 20% van het zuiveringsslib is cellulose afkomstig uit WC-papier. En de hoeveelheid fosfaat dat door de waterzuiveringen stroomt is in theorie voldoende voor het totale kunstmestverbruik in de landbouw in Nederland.
AWP voor water, klimaat en natuur
