Advies aan kabinet Rutte: maak Deltawerken af!

Zeespiegelstijging sneller dan door KNMI voorspeld

19 nov 2016 –  De zeespiegel stijgt sneller dan door het KNMI werd voorspeld in 2014. Dat komt vooral door het smelten van het landijs op Antarctica. De stijgende zeespiegel noodzaakt Nederland tot doortastende besluiten. ‘Premier Rutte, maak nu de deltawerken af!’, bepleit Hans Middendorp.

Advies aan premier Mark Rutte: maak die Deltawerken nou eens af!

Klimaatverandering sneller dan gedacht

De zeespiegel zal de komende decennia veel sneller stijgen dan in het afgelopen decennium. Alsof de klimaatauto die we vanuit verte zien naderen, steeds harder optrekt en ons veel eerder omver zal rijden dan waar we nu nog rekening mee houden.

Een paar jaar geleden leek het nog wel mee te vallen. In de KNMI klimaatscenario’s uit 2014 werd uitgegaan van de *meest waarschijnlijke* zeespiegelstijging, en die berekening kwam uit op tussen de +80 tot +120 cm in 2100. Dat lijkt nog redelijk op te vangen, zodat voor het Deltaprogramma werd besloten om onze dijken en duinen stap-voor-stap te verhogen. Door dit adaptief deltamanagement worden de kosten van het Deltaprogramma ook uitgesmeerd in de tijd.

Maar hebben we die tijd ook? Recent onderzocht het KNMI hoe hoog de zeespiegel *maximaal* kan stijgen als de opwarming van de aarde niet vermindert en als het smelten van het landijs op Antarctica gewoon doorgaat. In het scenario van het type ‘als alles misgaat’ is de zeespiegel in 2100 met 2,5 tot 3 meter gestegen.

Veel angstaanjagender nog is het feit dat de zeespiegel ook na 2100 nog eeuwen lang zal blijven stijgen. Zelfs als wereldwijd alle CO2-uitstoot vandaag compleet zou stoppen, stijgt de zeespiegel nog door naar +6 meter in 2200 en mogelijk zelfs +18 meter in 2500. Om een idee te geven: alle gebieden lager dan het topje van de Hondsrug in Drenthe lopen dan onder water.

De Deltawerken zijn nog steeds niet klaar

De visie van de Deltawerken was, kort gezegd, om de kwetsbaarheid voor overstromingen te verkleinen door het verkorten en versterken van de kustlijn. De ontbrekende schakels in de Deltawerken zijn 1) de aanleg van een zeesluis in de Nieuwe Waterweg bij Vlaardingen en 2) het afsluiten van de Westerschelde (inclusief zeesluis). Het afsluiten van deze laatste twee zeegaten vergroot direct de waterveiligheid doordat de dijken langs de Westerschelde tot aan Antwerpen en de Grote Rivieren tot voorbij Dordrecht veel minder risico lopen.

De Maeslantkering in de Nieuwe Waterweg is weliswaar een prachtige staaltje technisch kunnen, maar de kans dat de Maeslantkering het niet doet is wel erg groot: 1 :100. Terwijl het aantal stormen met hoogwater de komende decennia zal toenemen. Ter vergelijking: de basisveiligheid van elke Nederlander om te overlijden door een overstroming is door de minister bepaald op 1 : 100.000 (een factor 1000 kleiner!).

Ten derde: ook de zandige Hollandse kust blijft bij zo’n grote zeespiegelstijging niet onaangetast maar zal wel sneller worden weggevreten door erosie. Het telkens opnieuw opspuiten van zand wordt, naarmate de zeespiegel stijgt, een steeds grotere en dus duurdere klus. Met de aanleg van een nieuwe Hollandse strandwal (‘Haakse Zeedijk’) parallel langs de gehele lengte van de Hollandse kust, blijft de veiligheid van West-Nederland verzekerd. Bovendien ontstaat er extra ruimte voor nieuwe natuur en recreatie in de lagunes tussen de nieuwe strandwal en de oude duinen. Ook de aanvoer van zoute kwel naar bijvoorbeeld de Haarlemmermeer en het Groene Hart zal afnemen.

Zeesluis nodig tussen Rotterdam en Maassluis (foto: Pixabay)

Oproep aan nieuwe kabinet Rutte III

De recente nieuwe voorspellingen over de snellere stijging (https://www.knmi.nl/over-het-knmi/nieuws/instortende-ijskliffen) van de zeespiegel ‘in our lifetime’, dwingt de het kabinet Rutte III om nu al na te denken over de periode ná het jaar 2050. Het gaat om grote infrastructurele werken, die veel tijd vragen in voorbereiding en uitvoering. Ter vergelijking: de aanleg van de oude Deltawerken heeft 44 jaar geduurd, vanaf de Watersnoodramp in 1953 tot de oplevering van de Maeslantkering in 1997. Stap-voor-stap is de kustlijn is verkort door de zeegaten af te sluiten, waardoor en de waterveiligheid sterk is verbeterd. Nieuwe grote Deltawerken zoals de zeesluis in de Nieuwe Waterweg, het afsluiten van de Westerschelde en de Haakse Zeedijk kunnen ook alleen stap-voor-stap (‘adaptief’) worden gerealiseerd.

Het duurt dus lang voordat de laatste grote zeegaten veilig zijn. Daarom de oproep aan het nieuwe kabinet: laat zien dat het menens is en begin nu met het reserveren van geld in de begroting. Daarmee wordt richting gegeven aan investeerders, bedrijfsleven en burgers. Hun verschillende belangen kunnen dan zo goed mogelijk worden meegenomen in de definitieve ontwerpen van de nieuwe Deltawerken.

Belangrijk is dat de nieuwe minister van Infrastructuur & Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen, het balletje nu aan het rollen brengt. Zij moet de Nederlandse strategie bepalen: hoe wil Nederland omgaan met zeespiegelstijging. En zij moet bij wet vastleggen dat deze nieuwe Deltawerken in 2050 gereed moeten zijn. De Deltawerken blijven dan ook in de eeuw na ons nog het fundament van de Nederlandse waterveiligheid, en daarmee het icoon in de wereld dat de Deltawerken nu al zijn.

Hans Middendorp

Vice-voorzitter van de Algemene Waterschapspartij

(Opiniebijdrage op persoonlijke titel)

AWP voor water, klimaat en natuur


Word lid!

Stikstof en fosfaat: zonde om weg te spoelen

Opinie   20 februari 2024 - Er zit een enorm lek in de #landbouwkringloop: fosfaat uit menselijke ontlasting verdwijnt op de stort of in de wegenaa...

KNMI-klimaatscenario's tonen weersveranderingen in Nederland in 2050 en 2100

Nieuws Klimaatverandering: wat gaan we doen? Voor de AWP voor water, klimaat en natuur is het een retorische vraag. De weersveranderingen als gevolg van ...

Neerslagtekort loopt alweer dramatisch op in alle waterschappen

Nieuws Delfland, 15 juni 2023 - De droogte heeft deze zomer al een officieus record bereikt aan 'dagen-zonder-regen': 36 droge dagen op 15 juni. Strikt g...