Flexibel peilbeheer helpt weidevogels in het voorjaar

Waterschappen spelen sleutelrol bij broedsucces kieviten en grutto’s

12 feb. 2014 – Het gaat niet goed met de weidevogels in Nederland. Eén van de oorzaken is dat weilanden in het voorjaar niet nat genoeg meer zijn. De Algemene Waterschapspartij wil dat de waterschappen hun peilbeheer in de polders beter afstemmen op de weidevogels.

Veel mensen vinden het belangrijk dat er voldoende leefruimte is voor weidevogels in de Nederlandse polders. Dat het waterschap met haar beleid invloed heeft op het broedsucces van de weidevogels, is minder bekend. De AWP vindt dat niet alleen belangen van boeren moeten meetellen bij het waterschap, maar dat ook de belangen van burgers moeten worden gehoord, al was het maar omdat de burgers ook fors meebetalen! Veel burgers voelen zich betrokken bij de natuur in hun omgeving. Daarom vindt de AWP dat waterschappen in hun peilbeleid rekening moeten houden met de natuur.

Kieviten, grutto’s en tureluurs gaan hard achteruit in Nederland

Het gaat niet goed met de weidevogels in Nederland. De veldleeuwerik is voor 98% verdwenen, en ook kieviten, grutto’s, tureluurs en scholeksters zijn fors in aantallen achteruitgegaan. Door intensief gebruik van kunstmest verdwijnen veel kruiden, zoals klaver, waardoor er een monocultuur van gras ontstaat.  Tweede belangrijke oorzaak is het ontwateren van de weilanden zodat de boeren gemakkelijk het land op kunnen – voor weidevogels is het juist goed als de weilanden in het voorjaar nat zijn.

Peilverhoging in het voorjaar verhoogt broedsucces

Uit een analyse van het broedsucces van weidevogels bij achtenveertig weidevogelboeren blijkt dat het aantal grutto’s op deze bedrijven is toegenomen van 948 broedparen tot 1043. Terwijl de afname van grutto’s in Nederland over de afgelopen jaren gemiddeld vijf procent bedroeg.

Jan de Boer is zo’n ‘Weidevogelboer’ in Oosthuizen in Noord-Holland. “Ik help de weidevogels graag een handje bij het broeden, anders zijn er over tien jaar geen weidevogels meer over. In de broedperiode van de weidevogels maaien wij ons land niet. De vogels kunnen dan rustig broeden. Ik zet ook een deel van mijn land in het voorjaar onder water. Deze “vernatting” trekt wormen en andere beesten aan. Een nat land is belangrijk, want weidevogels kunnen zich daar goed voeden. Onze koeien hebben niets aan dit natte land, maar we investeren daarmee wel in de weidevogels en dat voelt goed!”

‘Peilverhoging werkt als een magneet op broedende weidevogels’. Ze kunnen zo gemakkelijk wormen vangen. Maar je ziet ook pinksterbloem, echte koekoeksbloem en zelfs grote ratelaar terugkeren in het grasland. Dit is weer gunstig voor jonge weidevogels, die vooral van insecten leven.

‘Red de Rijke Weide’

Op kleine schaal wordt er er al hard gewerkt aan het verbeteren van de weidevogelstand, bijv. in Amstelland, in Durgerdam en in Zuidwest-Fryslân, waar ook het Wetterskip bij betrokken is. In 2013 is de Vogelbescherming gestart met de actie ‘Red de rijke weide’. Doel is om te zorgen voor ten minste 200.000 hectare bloemrijke weide in Nederland in 2020. Dat is ruim één-vijfde van de totale oppervlakte grasland in Nederland.

‘Ooit waren alle weides vol bloemen, insecten en vogels. Maar door de intensieve landbouw is er minder voedsel voor weidevogels, en te weinig plek om jongen groot te brengen. Tegenwoordig staat het water in het voorjaar zo laag dat de wormen te diep in de grond zitten. Bloemen en kruiden hebben plaats gemaakt voor snelgroeiend eiwitrijk gras, met veel te weinig insecten voor de jongen. En het gras wordt al gemaaid voor de kuikens kunnen vliegen’ stelt de Vogelbescherming op de website ‘Red de rijke weide’. Al meer dan vijftig duizend mensen hebben de online-petitie getekend.

AWP vraagt aandacht voor weidevogels

De AWP staat sympathiek tegenover de actie ‘Red de rijke weide’, en vindt dat de waterschappen ook een inspanningsverplichting hebben in de integrale aanpak voor het verbeteren van de weidevogelstand. De AWP vindt dat de zorg voor water en natuur samen horen te gaan. Vanzelfsprekend in- en om de sloten, maar ook in de weilanden tussen die sloten, want het waterschap bepaalt met het peilbesluit ook hoe diep het grondwater zit. Peilbesluiten hebben de status van bestemmingsplan, met een compleet inspraaktraject, en worden voor een periode van tien jaar vastgesteld. De meeste waterschappen hebben hun beleid om te komen tot een peilbesluit vastgesteld in een ‘Beleidsnota Peilbesluiten’.

  • De AWP streeft ernaar dat de de zorg voor weidevogels, die zo kenmerkend zijn voor de Nederlandse polders, wordt toegevoegd als beleidsuitganspunt bij het peilbeheer in die polders.
  • De AWP wil dat de zorg voor weidevogels wordt meegewogen bij het opstellen van peilbesluiten

Concreet pleit de AWP voor een vorm van flexibel peilbeheer, waardoor er in de winter een hoger waterpeil in de poldersloten staat dan in de zomer, zodat de weilanden in het vroege voorjaar (januari tot mei) voldoende vernatten. Waar vernatting niet mogelijk of niet wenselijk is, moet op perceelsniveau naar maatwerkoplossingen worden gezocht.

Verder moet elk peilbesluit passen binnen het landelijk beleid voor Natura2000 gebieden, en het provinciale natuurbeleid. In de structuurvisie van de provincies zijn vaak al weidevogelgebieden aangewezen. Het peilbeheer van een waterschap moet het provinciale beleid natuurlijk versterken!

 foto’s, van boven naar beneden: grutto, scholekster, kievit en tureluur

 

 

 

 

 

 

Hans Middendorp

Vicevoorzitter Algemene Waterschapspartij

(opiniebijdrage op persoonlijke titel)

AWP voor water, klimaat en natuur


Word lid!

Stikstof en fosfaat: zonde om weg te spoelen

Opinie   20 februari 2024 - Er zit een enorm lek in de #landbouwkringloop: fosfaat uit menselijke ontlasting verdwijnt op de stort of in de wegenaa...

KNMI-klimaatscenario's tonen weersveranderingen in Nederland in 2050 en 2100

Nieuws Klimaatverandering: wat gaan we doen? Voor de AWP voor water, klimaat en natuur is het een retorische vraag. De weersveranderingen als gevolg van ...

Neerslagtekort loopt alweer dramatisch op in alle waterschappen

Nieuws Delfland, 15 juni 2023 - De droogte heeft deze zomer al een officieus record bereikt aan 'dagen-zonder-regen': 36 droge dagen op 15 juni. Strikt g...