11 sept 2022 – Van de Nederlandse wateren voldoet 99% niet aan de normen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). “We hebben in Nederland de mond vol van wat er in Brazilië met het Amazonewoud gebeurt”, zegt prof. Verdonschot*, “maar wij kunnen niet eens ons eigen oppervlaktewater drinken. En waarom kunnen koeien niet uit de sloot drinken? Omdat we sinds Mansholt 50 jaar een systeem in stand hebben gehouden dat nooit is getoetst op maatschappelijke kosten”.
“De lidstaten van de EU konden de ecologische normen overigens zelf vaststellen. Nederland heeft dat behoorlijk minimalistisch gedaan en zelfs die minimale normen halen we niet. We hebben nog tot 2027 de tijd, maar het gaat ons niet lukken: maak je daarover maar geen illusies”.
* Piet Verdonschot is hoogleraar ‘Wetland Restoration Ecology’ aan de UvA, en eerste auteur van het rapport Ecologische Systeembenadering en Ecologische Systeemanalyse. De Waterdemocraten interviewden prof. Verdonschot over 20 jaar Kaderrichtlijn Water (KRW) in Nederland.
Ecologische Systeembenadering (bron: Kennisimpuls Waterkwaliteit 2021)
“Er was vanaf het jaar 2000 wat verbetering in de Nederlandse waterkwaliteit. Die vooruitgang kwam door sanering van de rioolzuiveringsinstallaties en de toevoeging van een vierde zuiveringstrap. Die conclusie durven we nu hard te trekken. Maar sinds 2010 gaat de landelijke kwaliteit weer achteruit. Al die KRW maatregelen leiden bijna niet tot verbeteringen: het fosfaatgehalte gaat van veel te veel naar teveel, maar ecologisch verandert er nauwelijks iets, op een paar uitzonderingen na. Dat leerde de KennisImpuls Waterkwaliteit ons”.
“De meeste vervuiling wordt veroorzaakt in ons eigen gebied. Het rivierwater dat via de Rijn het land binnenkomt is schoner dan het water dat naar de zee wordt afgevoerd. Intensieve landbouw, nutriënten en gifstoffen zijn hier de oorzaak van. Eigenlijk is de vraag heel simpel: willen we wel schoon oppervlaktewater? Als we dat willen, dan moeten we met de billen bloot en doen wat er nu nodig is, en ophouden met het doorschuiven van de maatschappelijke en sociale kosten naar de toekomst. Vanuit de historie spenderen waterschappen het meeste geld aan waterveiligheid en maar een klein deel voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. Dat moet echt anders. Willen we schoon water, dan kan dat gewoon!”
‘Waterschappen hebben alleen wat groene randjes aangelegd’
Waterschappen investeren veel geld in waterkwaliteit. Hebben maatregelen zoals natuurvriendelijke oevers dan niet geholpen voor de waterkwaliteit? “De waterschappen doen alsof ze heel veel doen, maar in werkelijkheid hebben ze alleen wat groene randjes aangelegd. Dat is zwaar onvoldoende. Het staat best wel leuk die oevers met plantjes, maar de ecologische waterkwaliteit is er niet door verbeterd”.
“Ecologie is een harde wetenschap geworden: gebaseerd op cijfermatig onderzoek en dito onderbouwing. We weten echt veel meer dan twintig jaar geleden. We hebben inzicht in hoe organismen zich aanpassen aan veranderingen. Dat aanpassingsvermogen is belangrijker dan krampachtig doen over soortenlijstjes of over exoten. Het gebeurt alleen nog veel te weinig dat deze inzichten toegepast worden. Temperatuur en waterdynamiek behoren tot de meest sturende factoren voor de ecologie. Ook het effect van klimaatverandering moet niet worden onderschat.
We moeten veel beter gebruik maken van de kennis, die de ecologische wetenschap biedt. Die kennis en inzichten moeten we laten zien aan de bestuurders. Nu komt kennis vaak niet eens op de bureaus van de bestuurders. Maar ik zie wel een kentering de laatste jaren. De mensen zijn mondiger geworden. De meeste mensen zien de noodzaak om iets te doen en willen luisteren naar de wetenschap. Mensen zijn best te bereiken”.
AWP voor water, klimaat en natuur
