22 sept. 2019 – Nog maar tien jaar geleden wilde de regering de waterschappen en provincies samen laten opgaan in zeven Landsdelen. Toen ging de discussie over de vraag of de kerntaken: “droge voeten en schoon water” vooral goedkoper konden worden uitgevoerd. Maar die discussie over kerntaken is zó 2009!
Hoe anders is de situatie in 2019! Het bestaansrecht van de waterschappen staat allang niet meer ter discussie, zeker niet met een opkomst van 60% bij de waterschapsverkiezingen in maart 2019. Politici van uiteenlopende politieke partijen pleiten nu voor een brede duurzame taakopvatting door de waterschappen. “Kerntaken en duurzaamheid gaan hand in hand”, hoor je nu in de Tweede Kamer.
“De discussie over kerntaken is zó 2009”
De politieke draai van de Tweede Kamer naar verbreding van het takenpakket van de waterschappen richting circulaire economie en klimaat is een belangrijk signaal. De AWP ziet het als een aansporing voor de waterschappen om vanuit kracht, kennis en kunde maximaal bij te dragen aan de energietransitie op de waterzuivering en de klimaatadaptatie van het watersysteem.
Hieronder komen vier politici aan het woord, die allemaal pleiten voor een koppeling van de waterschapstaken met duurzaamheid en klimaatadaptatie. Opvallend positief zijn D66 en de SP, partijen die in het verleden zo hun twijfels hadden over de waterschappen. De VVD ziet duurzaamheid vooral als een kans om kosten te beperken. En de CU verbindt duurzaamheid met onze verantwoordelijkheid voor de volgende generaties.
Hans Middendorp
De quotes hierna zijn rechtstreeks overgenomen uit Het Waterschap.
Waterbeheer.. of meer? Het Waterschap, sept. 2019 (klik op afbeelding)
‘Waterschappen hebben een belangrijke taak op het gebied van duurzaamheid en klimaatadaptatie, omdat er veel op Nederland afkomt. De zee stijgt, het land daalt. De uitdagingen voor het waterbeheer zijn veel groter dan de laatste 1000 jaar. Dus moeten de waterschappen zich veel actiever opstellen. Bijvoorbeeld met de opvang van hemelwater in de stad. Zorg dat dat in de wijk wordt opgevangen, zodat je het niet hoeft te zuiveren. Hergebruik water, bijvoorbeeld voor de wc. Daarvoor is modernisering van het rioolsysteem nodig. Zo kan het waterschap letterlijk zijn kennis upstream inzetten en niet alleen end of pipe’.
“Waterschappen van beperkt takenpakket naar algemene taak”
‘Ik zie de waterschappen echt op een waterscheiding staan, tussen de taken van de laatste jaren en die van de toekomst. D66 is altijd heel kritisch op de waterschappen geweest, maar ik zie wel bestaansrecht. Dan moeten de waterschappen wel een andere weg inslaan: van een functioneel bestuur met een beperkt takenpakket, naar een bestuur met een algemene taak. Als het waterschap een algemeen bestuur wordt, dan gaat het algemeen belang meer de boventoon voeren, niet alleen de specifieke belangen van bepaalde groepen. Dat heeft gevolgen voor de geborgde zetels en de bekostiging. Als je alleen de taken van het waterschap uitbreidt, zonder de democratie aan te passen, dan kun je beter in de provincie opgaan.’
‘Waterschappen hebben veel kennis over hun specifieke werkgebied. Dat biedt ook kansen voor verduurzaming en het leveren van een bijdrage aan de strijd tegen klimaatverandering. Waar kansen ontstaan, moeten we die grijpen en niet voorbij laten gaan. Alle lagen van de overheid houden zich bezig met de energietransitie. Daarom is het logisch dat de waterschappen dat ook doen.’
“kerntaken en verduurzaming gaan hand in hand”
‘De focus op kerntaken en verduurzaming gaan hand in hand. Zoals alle lagen van de overheid moeten ook de waterschappen scherp hebben waar extra kosten neerdalen. Het is nu al zo dat grote vervuilers relatief weinig bijdragen aan de energietransitie. Huishoudens worden veel harder geraakt. Dat accepteert de SP niet. De kosten voor deze transitie moeten rechtvaardig verdeeld worden over industrie en huishoudens, dat geldt ook voor extra maatregelen die waterschappen zullen nemen.’
‘Het lijkt me logisch dat waterschappen inzetten op meer duurzaamheid, want het kan een win-winsituatie opleveren met hun kerntaken. Maar dat is geen reden om taken uit te voeren die buiten de kerntaken vallen. Dat betekent namelijk: extra kosten. En die verhaal je op de ondernemers en huiseigenaren. Ik ben huiverig voor verhoging van de belastingen. Als je duurzaamheid kunt koppelen aan de kerntaken, prima. Bijvoorbeeld door te investeren in nieuwe, duurzamere technieken om het water schoon te maken.’
“Duurzaamheid koppelen aan de kerntaken, prima”
‘Maar je kunt als waterschappen ook bank willen spelen. Of ontwikkelingshulp bieden in het buitenland. Jongens, come on! Dat hoort niet bij je kerntaak. Fietspaden aanleggen voor de recreatie, natuurontwikkeling, je kunt het zo gek maken als je wilt. Maar het is niet je eigen geld, het komt van de belastingbetaler. Moeten de waterschappen aan de slag met het voorkomen van klimaatverandering? Daarvoor hebben we het Klimaatakkoord en het Bestuursakkoord Water. Ga niet allemaal op eigen houtje aan de slag. Schoenmaker, hou je bij je leest.’
‘Natuurlijk mogen waterschappen investeren in duurzaamheid en taken uitvoeren die buiten hun kerntaken vallen. Het is onze opdracht om de schepping door te geven aan volgende generaties. We hebben onze handtekening onder het Klimaatakkoord van Parijs gezet. En dan zou je de mogelijkheden die er zijn niet gebruiken, omdat het niet binnen de taakopvatting past? Dat is de wereld op zijn kop. Het is logisch dat de bestuurders van de waterschappen de kerntaken helder op het netvlies houden.’
“Natuurlijk mogen waterschappen investeren in duurzaamheid”
‘Maar volgens mij is het “en, en”. Er zijn zoveel mogelijkheden om energie op te wekken die nauw verband houden met de kerntaken. Ik ben heel trots dat de waterschappen, als enige overheid in Nederland, echt gaan voor 100 procent duurzame energie in 2025. Bijvoorbeeld door in te zetten op biogas uit zuiveringsslib, energie uit waterkracht en aquathermie. Als we nu niks doen, schuiven we de rekening door naar volgende generaties en lopen de kosten alleen maar op. Laten we daarom onze verantwoordelijkheid nemen en doen wat we kunnen. Het gaat om de toekomst van onze kinderen.’
AWP voor water, klimaat en natuur
