13 maart 2023 – Waterschappen spelen een belangrijke rol in de opgave om duurzame energie op te wekken binnen de RES-regio. Waarom kan juist het waterschap helpen om de doelstellingen te behalen? En is dat eigenlijk wel een taak die bij het waterschap thuishoort? Kristel Lammers van het Nationale Programma RES vertelt hoe dit zit.
Welke rol zie je voor waterschappen binnen een RES-regio?
Waterschappen zijn samen met provincies en gemeentes de initiatiefnemers binnen een RES-regio. Waterschappen hebben zelf areaal, grondgebieden, dijken en zuiveringen die ze kunnen inzetten om energie op te wekken. Verder kunnen waterschappen op allerlei manieren warmte terug leveren aan hun omgeving. Dat is dan warmte die ze zelf opwekken of voor hergebruik kunnen doorleveren. Verder zijn waterschappen vanuit hun eigen taken al heel erg klimaatbewust. Klimaatadaptatie kunnen ze echt een stap verder brengen doordat ze met hun grondgebied in meerdere RES-regio’s deelnemen.
Waarom kan het grondgebied van het waterschap helpen in de opgave?
Elke RES-regio heeft zoekgebieden die zich lenen voor het opwekken van duurzame energie. Het areaal van het waterschap kan daarin goed van pas komen. Het gaat dan om de mogelijkheden van de grond en het bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Je ziet dat waterschappen daar echt het verschil in kunnen maken. Bijvoorbeeld rondom Arnhem zie je mooie voorbeelden waar een waterschap z’n grond inzet voor de energietransitie.
windturbine (bron: Pixabay)
Welke vormen van duurzame energie lenen zich voor waterschapsgebied?
Het verrassend dat er eigenlijk veel meer mogelijk is dan tijde van het klimaatakkoord gedacht werd. Zo zie je dat groen gas en aquathermie steeds kansrijker wordt en ook zon en wind passen prima. Verder zien we dat waterschappen zich ook steeds meer ontwikkelen richting hergebruik van energie. Denk aan het benutten van warmte uit water, daarin zie je technisch gezien steeds meer mogelijkheden. Je kunt warmte uit rivieren of watergangen halen maar ook uit het effluent van waterzuiveringen. Ook op kleine schaal kan dat toch in de RES-doelen al iets betekenen. Hergebruiken van warmtebronnen helpt enorm bij het invullen van afspraken om CO2-vrij te worden.
Wat is dan de relatie met het takenpakket van het waterschap?
CO2-reductie biedt ook voor het waterschap kansen in de eigen bedrijfsvoering handen en voeten. Kijk bijvoorbeeld naar wat de Oekraïne-oorlog doet voor de prijzen van energie. Als het waterschap deels of helemaal zelfvoorzienend wordt is de afhankelijkheid verdwenen. Je kunt zelfs verder denken dan dat, want waterschappen kunnen ook in hun eigen omgeving helpen om woonwijken of bedrijventerreinen van energie te voorzien. Je bent als waterschap ook onderdeel van een groter geheel. En je hebt als waterschap dan nog meer grip op de eigen energiekosten.
Kan de bedrijfsvoering nog verder worden ingezet om energie op te wekken?
Als het je niet hindert bij je primaire taken dan is het alleen maar een voordeel om je areaal dubbel in te zetten. Er liggen mooie kansen voor het hergebruik van slib uit rioolwaterzuivering. Waar dat eerst geld kostte om slib af te voeren, kan dat slib nu ook ingezet worden als grondstof voor vergisting. In plaats van kosten voor het afvoeren, krijg je geld terug in de vorm van energie. Verder kun je denken aan warmte winnen uit water. Dat kun je doorleveren aan dichtbijgelegen woonwijken. Er liggen nog allerlei kansen die waterschappen nog verder kunnen ontwikkelen.
Is deelname van waterschapen in windmolens ook wenselijk?
Ja, dat is zeker slim. Aan de ene kant levert windenergie, zeker nu, geld op als je zelf investeert. En daarnaast streven we ernaar dat elke windmolen voor 50% lokaal eigendom heeft, waarmee middelen terugvloeien in lokale gemeenschappen, zodat lasten en lusten beter met elkaar in balans komen. Door zelf te investeren en de omgeving daarin mee te nemen, voorkom je dat de winsten naar het buitenland vloeien bij buitenlandse investeerders.
Hoe kunnen ingezetenen, oftewel omwonenden profiteren van de RES?
Door de opwek lokaal te organiseren word je als regio minder afhankelijk van de internationale markt. Zo kun je de kosten laag houden. Je bent niet alleen nu verantwoordelijk voor je opgave, maar ook in de toekomst zal de overheid bij klimaatadaptatie steeds meer toe moeten werken naar hergebruik van grondstoffen. Verder leveren windmolens -op dit moment zeker- veel geld op. Het is absoluut een goede investering.
Hoe zie je het opwekken van energie naast de hoofdtaken van waterschappen?
Het zal echt om een verandering van mindset vragen. De rol van waterschappen gaat verder dan de kerntaken in het gebied. Dit zijn wezenlijke opgaven voor de toekomst. Elektriciteit is schaars, maar als je je grond inzet voor de gemeenschap vervul je als waterschap een veel grotere maatschappelijke functie. Waterschappen zijn relevant en doen er toe in hun omgeving.
Meer informatie over de 30 RES-regio’s: info@npres.nl
AWP voor water, klimaat en natuur
