De Algemene Waterschapspartij wil de geschiedenis van ‘onze strijd tegen het water’ levend houden en pleit voor een aparte categorie voor waterstaatsmonumenten.
3 sept 2016 – De geschiedenis van de wording van Nederland is de geschiedenis van zeven eeuwen ‘strijd tegen het water’. De sporen van die geschiedenis van die strijd zijn nog overal in ons land terug te vinden. Het zijn minder spectaculaire monumenten dan bijv. kerken en kastelen, maar ze zijn daarom nog niet minder de moeite van het beschermen waard!
Ook in Delfland zijn er bekende waterstaatsmonumenten zoals het Gemeenlandshuis in Delft en de Monstersche sluis in Maassluis, en minder bekende monumenten zoals het gemaal Schieveen, het oudste elektrische gemaal dat nog in in originele staat is in Nederland. Het is industrieel erfgoed en verdient bescherming als waterstaatsmonument.
Gemaal Schieveen (achterzijde) en krooshek aan de Delftweg 220 in Rotterdam
Het poldergemaal Schieveen is het hoofdgemaal van de polder Schieveen aan de Delftweg tussen Delft en Rotterdam. Het gemaal is gesticht in 1915 op de fundamenten van een vroegere poldermolen en benut de oorspronkelijke molengang als toevoer voor het uit te malen water, en loost op de Schie.
Het gemaal Schieveen wordt nog altijd aangedreven door de oorspronkelijke elektromotor van de Elektrotechnische Industrie vh. Willem Smit & Co. Slikkerveer, type DM 99/22 met een vermogen van 55 pk. Deze motor drijft direct een even oude Pannevis centrifugaalpomp aan, met een capaciteit van 42 m³ per minuut bij een opvoerhoogte van 2,5 meter.
Voorgrond: elektromotor van v/h Willem Smit & Co met daarachter het ‘slakkenhuis’ van de Pannevis centrifugaalpomp, beiden met bouwjaar 1915.
De installatie van de machines had nogal wat voeten in aarde. De motoren zouden opgeleverd moeten worden in 1915. Dit was dus in het begin van WO I en er was grote schaarste aan koper en andere specifieke onderdelen. Deze werden normaal gesproken in Duitsland besteld, dat nu in oorlog was. Het gevolg was natuurlijk dat de machines niet op de afgesproken tijd geleverd konden worden en de beproeving (test) pas in januari 1916 zou plaats vinden.
Hierop volgde een interessante briefwisseling tussen “Machinefabriek Hoogenlande v.h. firma Pannevis & zn.” en het bestuur van Polder Schieveen te Overschie. De briefwisseling gaat over vertraging in levering, boeteclausules, uitstellen van de beproeving en uiteindelijk het niet op tijd betalen van de rekening.
Ook blijkt uit die brief dat de firma Hoogenlande (v/h Pannevis) uit Utrecht de elektromotor had uitbesteed aan Smit Slikkerveer. Pannevis werkte wel vaker samen met Smit Slikkerveer, getuige onderstaande foto van een gemaal in Leiden uit 1928.
In de brief gericht aan Ingenieursbureau J.H. Dooren, die de elektrische installatie zou leveren, zo bericht Cor Pot (zoon van mede-oprichter Adriaan Pot, en later ook directeur) over de grote moeilijkheden die WO I met zich mee brengt omdat er vrijwel geen koper meer te verkrijgen is. Daardoor verwacht men dat men de motoren niet op tijd af zal krijgen. Dit leidde tot boetes zoals in de briefwisseling al was aangekondigd.
De polder Schieveen wordt ingericht voor natuur en recreatie als bufferzone voor Rotterdam. De gemeente Rotterdam en de vereniging Natuurmonumenten zorgen voor meer ruimte voor water, de aanleg van natuurvriendelijke oevers en het stimuleren van weidevogels. Het Hoogheemraadschap van Delfland draagt bij aan deze ontwikkeling door de vergroting van de maalcapaciteit van de drie gemalen in de polder Schieveen: aan de Delftweg (het historische elektrische gemaal), aan de Hofweg en aan de Oude Bovendijk. De vernatting van de weilanden in het voorjaar voor de weidevogels wordt mogelijk gemaakt door een aangepast peilbeheer door Delfland.
Na 100 jaar is het gemaal Schieveen aan de Delftweg toe aan renovatie. De capaciteit van het historische poldergemaal wordt in 2017 uitgebreid naar 70 m³ per minuut. De oude pomp wordt vervangen door twee moderne visvriendelijke pompen, zodat vissen voortaan levend het gemaal kunnen passeren. Ook worden de in- en uitstroomopeningen van het gemaal vernieuwd. Het huidige historische gebouw blijft wel in gebruik en er is afgezien van nieuwbouw.
De tekst en foto’s over de geschiedenis van het poldergemaal Schieveen zijn overgenomen van de website gewijd aan de historie van Electrotechnische Industrie v/h Willem Smit & Co uit Slikkerveer.
Bron: Wikepedia / documentatie Hoogheemraadschap Delfland dhr. J. D. van Tuyl
Foto’s: dhr. J.C.Sekreve (medewerker Hoogheemraadschap van Delfland – Operationeel Waterbeheer,technisch specialist onderhoud installaties). Met dank aan dhr. J. D. van Tuyl van Hoogheemraadschap Delfland voor de ingescande documenten en foto’s.
