Grondwater: onzichtbaar en onmisbaar

Grondwatersysteem loopt tegen grenzen aan

2 jan 2023 – Het grondwatersysteem in Nederland loopt tegen zijn grenzen aan. Dat heeft gevolgen voor de natuur, de drinkwatervoor-ziening, de landbouw en de bebouwde omgeving op slappe bodems (verzakking). Die problemen zijn niet nieuw. Toch blijkt dat het moeilijk is om de grondwaterproblematiek voldoende urgentie mee te geven en het voldoende op de kaart te zetten. Dat is de conclusie van de Studie-groep Grondwater, die in 2020 is ingesteld door de minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat.

Het eindadvies ‘Grondwater: onzichtbaar en onmisbaar’ is deze week aangeboden aan de Tweede Kamer. Met  daarin tien aanbevelingen voor een beter grondwaterbeheer. Minister Harbers is blij met het advies. “Het geeft de urgentie die speelt op het vlak van grondwater goed weer”.

Daarmee sluit het volgens hem ook goed aan op de recente beleidsbrief Water en Bodem Sturend en op lopende programma’s als het Delta-programma Zoetwater, het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie en het programma Bodem en Ondergrond.

Grondwater elke dag beetje viezer

In de Kamerbrief bij het eindadvies schrijft minister Harbers dat grondwater beter vastgehouden moet worden. Het waterbeheer en landgebruik moeten zodanig worden ingericht dat de bodem als een spons werkt. Ook geeft Harbers aan dat het grondwater elke dag een ‘klein beetje viezer’ wordt door verontreiniging met chemische stoffen. ‘Actie is nodig,’ schrijft Harbers.

De Studiegroep Grondwater concludeert dat partijen nu “niet altijd hun rol pakken in het grondwaterdomein”. Maar een andere verdeling van verantwoordelijkheden zal volgens de studiegroep echter “niet per se” tot een verbetering van het grondwaterbeheer leiden. Maar dan moeten provincies, waterschappen en gemeenten wel elk hun eigen verantwoordelijkheid nemen. En beter samenwerken om een transitie in gang te zetten, waarbij water en bodem ook werkelijk belangrijke sturende principes worden in de ruimtelijke ordening.

Tien aanbevelingen

Het advies bevat tien aanbevelingen voor een gezond en duurzaam grondwater-systeem. De eerste en belangrijkste aanbeveling is om grondwater beter vast te houden door waterbeheer en landgebruik dat gericht is op de sponswerking van de bodem. Daarvoor moet het ‘natuurlijk’ grondwaterpeil leidend zijn. Andere aanbevelingen gaan over natuurherstel, verzilting, bronaanpak, kennisontwikkeling en vergunningverlening.

  1. Water vasthouden: meer sponswerking van de bodem
  2. Natuurherstel door duurzaam evenwicht tussen grondwater,  landgebruik en drinkwaterwinning
  3. Beperk kosten grondwateroverlast in bodemdalingsgevoelig stedelijk gebied.
  4. Effectief invullen van grondwater-zorgplicht van gemeenten
  5. Beperk en accepteer verzilting vanuit grondwater
  6. Voorkom verdere achteruitgang grondwaterkwaliteit door bronaanpak
  7. Verhoog handelingssnelheid door frequent meten in bovenste grondwater
  8. Kennisontwikkeling samenhang grondwaterkwaliteit en energietransitie
  9. Betere vergunningverlening, toezicht en handhaving
  10. Voldoende aandacht voor grondwater in beleid en plannen

Overzicht nodig

De studiegroep adviseert ook om alle grondwateronttrekkingen in beeld te brengen om een ‘onttrekkingsplafond’ met voorkeursvolgorde op te stellen. En rond natuurgebieden moeten grondwaterbufferzones komen. Waarbij ook rekening moet worden gehouden te worden met de leveringsplicht van de drinkwaterbedrijven. Het drinkwaterbelang prioriteit dient te krijgen, mede om de vele nieuw te bouwen woningen tijdig van drinkwater te kunnen voorzien.

De Studiegroep Grondwater adviseert verder om een duurzaam evenwicht tussen grondwater en landgebruik te realiseren in bufferzones rond natuurgebieden. In de bufferzones zijn drinkwateronttrekkingen toegestaan, mits duurzaam inpasbaar.

 

 

 

 

 

 

Hans Middendorp, vicevoorzitter AWP Nederland

AWP voor water, klimaat en natuur


Word lid!

Stikstof en fosfaat: zonde om weg te spoelen

Opinie   20 februari 2024 - Er zit een enorm lek in de #landbouwkringloop: fosfaat uit menselijke ontlasting verdwijnt op de stort of in de wegenaa...

KNMI-klimaatscenario's tonen weersveranderingen in Nederland in 2050 en 2100

Nieuws Klimaatverandering: wat gaan we doen? Voor de AWP voor water, klimaat en natuur is het een retorische vraag. De weersveranderingen als gevolg van ...

Neerslagtekort loopt alweer dramatisch op in alle waterschappen

Nieuws Delfland, 15 juni 2023 - De droogte heeft deze zomer al een officieus record bereikt aan 'dagen-zonder-regen': 36 droge dagen op 15 juni. Strikt g...