2 jan 2023 – Het grondwatersysteem in Nederland loopt tegen zijn grenzen aan. Dat heeft gevolgen voor de natuur, de drinkwatervoor-ziening, de landbouw en de bebouwde omgeving op slappe bodems (verzakking). Die problemen zijn niet nieuw. Toch blijkt dat het moeilijk is om de grondwaterproblematiek voldoende urgentie mee te geven en het voldoende op de kaart te zetten. Dat is de conclusie van de Studie-groep Grondwater, die in 2020 is ingesteld door de minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat.
Het eindadvies ‘Grondwater: onzichtbaar en onmisbaar’ is deze week aangeboden aan de Tweede Kamer. Met daarin tien aanbevelingen voor een beter grondwaterbeheer. Minister Harbers is blij met het advies. “Het geeft de urgentie die speelt op het vlak van grondwater goed weer”.
Daarmee sluit het volgens hem ook goed aan op de recente beleidsbrief Water en Bodem Sturend en op lopende programma’s als het Delta-programma Zoetwater, het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie en het programma Bodem en Ondergrond.
In de Kamerbrief bij het eindadvies schrijft minister Harbers dat grondwater beter vastgehouden moet worden. Het waterbeheer en landgebruik moeten zodanig worden ingericht dat de bodem als een spons werkt. Ook geeft Harbers aan dat het grondwater elke dag een ‘klein beetje viezer’ wordt door verontreiniging met chemische stoffen. ‘Actie is nodig,’ schrijft Harbers.
De Studiegroep Grondwater concludeert dat partijen nu “niet altijd hun rol pakken in het grondwaterdomein”. Maar een andere verdeling van verantwoordelijkheden zal volgens de studiegroep echter “niet per se” tot een verbetering van het grondwaterbeheer leiden. Maar dan moeten provincies, waterschappen en gemeenten wel elk hun eigen verantwoordelijkheid nemen. En beter samenwerken om een transitie in gang te zetten, waarbij water en bodem ook werkelijk belangrijke sturende principes worden in de ruimtelijke ordening.
Het advies bevat tien aanbevelingen voor een gezond en duurzaam grondwater-systeem. De eerste en belangrijkste aanbeveling is om grondwater beter vast te houden door waterbeheer en landgebruik dat gericht is op de sponswerking van de bodem. Daarvoor moet het ‘natuurlijk’ grondwaterpeil leidend zijn. Andere aanbevelingen gaan over natuurherstel, verzilting, bronaanpak, kennisontwikkeling en vergunningverlening.
De studiegroep adviseert ook om alle grondwateronttrekkingen in beeld te brengen om een ‘onttrekkingsplafond’ met voorkeursvolgorde op te stellen. En rond natuurgebieden moeten grondwaterbufferzones komen. Waarbij ook rekening moet worden gehouden te worden met de leveringsplicht van de drinkwaterbedrijven. Het drinkwaterbelang prioriteit dient te krijgen, mede om de vele nieuw te bouwen woningen tijdig van drinkwater te kunnen voorzien.
De Studiegroep Grondwater adviseert verder om een duurzaam evenwicht tussen grondwater en landgebruik te realiseren in bufferzones rond natuurgebieden. In de bufferzones zijn drinkwateronttrekkingen toegestaan, mits duurzaam inpasbaar.
AWP voor water, klimaat en natuur
