21 april 2013 – De bestuurlijke hervorming moet in de nieuwe visie van het kabinet leiden tot een wezenlijke verbetering van de taakuitvoering in het waterdomein inclusief de waterschappen. De AWP herkent zich nauwelijks in de plannen van minister Plasterk voor de verbouwing van het ‘Huis van Thorbecke’.
Minister Plasterk heeft zijn visie neergelegd op de bestuurlijke toekomst van Nederland in het rapport ‘Bestuur in Samenhang’. Hoewel dit rapport hoofdzakelijk gaat over gemeenten, worden er ook een aantal statements geponeerd over de toekomst van de waterschappen. De AWP heeft haar eigen standpunt over het onderdeel waterschappen (zie blz. 34) .
Bestuur in Samenhang: “Naast provincies vervullen de waterschappen als functionele democratie met specifieke taken een belangrijke rol op het fysieke domein. Zij dragen zorg voor het watersysteembeheer (o.a. de waterveiligheid, de waterkwaliteit en het peilbeheer) en de zuivering van het stedelijk afvalwater. De taken van de waterschappen zijn uiteenlopend van aard”.
De AWP gaat nog een stapje verder: Waterbeheer vraagt altijd om lokaal maatwerk! De ene helft van Nederland vraagt bescherming tegen natte voeten, de andere helft van nederland dreigt te verdrogen. Technische oplossingen hebben (onbedoeld) negatieve effecten op natuur, die neerkomen op verschraling, verarming en vergrassing, terwijl de kosten hoog kunnen uitvallen. De AWP staat voor een integrale afweging.
Bestuur in Samenhang: “Het schaalniveau waarop deze taken worden uitgevoerd, varieert van lokaal tot bovenregionaal. Mede vanwege deze schaaldiversiteit heeft de minister van Infrastructuur en Milieu met de bestuurlijke partijen op het vlak van het waterbeheer (IPO, VNG, Unie van Waterschappen en Vewin) afgesproken vanuit een inhoudelijke invalshoek de gewenste organisatie van taken op het vlak van het waterbeheer op de lange termijn te zullen bekijken”.
Het standpunt van de AWP is heel helder: Waterschappen zijn lokaal georiënteerd, en complementair aan de inliggende gemeenten. De AWP streeft ook juist naar intensivering van de lokaal-regionale samenwerking tussen het waterschap en de inliggende gemeenten. Dit AWP standpunt wordt ook gedeeld door Peter Glas, voorzitter van de Unie, in een twiet op 29 maart 2013: “waterschappen zijn geen “middenbestuur”! Ze staan in het werk niet naast provincies maar juist naast gemeenten”.
Bestuur in Samenhang: “De waterschapsverkiezingen vinden voortaan plaats tegelijkertijd met de verkiezingen voor provinciale staten. Dit moet ervoor zorgen dat de opkomst voor beide verkiezingen toeneemt”.
De AWP vindt het verstandig om de waterschapsverkiezingen te combineren met andere verkiezingen. De AWP betreurt het dat het kabinet is afgestapt van het plan om de waterschapsverkiezingen te combineren met de lokale verkiezingen voor gemeenteraden. Water en Waterzuivering zijn lokale en regionale issues. Nu wordt ten onrechte de indruk gewekt dat waterschappen en provincies “dubbel-op” zijn?
Bestuur in Samenhang: “Het langetermijnperspectief van het kabinet is dat in het middenbestuur één helder bestuurlijk aanspreekpunt moet zijn voor de integrale regionale ruimtelijk-economische opgaven. Dit betekent dat provincies en waterschappen op de lange termijn opgaan in de vijf nieuw te vormen landsdelen. Op weg naar dit langetermijnperspectief bevordert het kabinet in deze periode opschaling tot tien à twaalf waterschappen. Het kabinet vraagt de waterschappen zelf met fusievoorstellen te komen”.
De AWP is mordicus tegen opschaling van waterschappen naar supergebieden zoals de landsdelen. De AWP wil juist de aansluiting van waterschappen bij het lokaal bestuur behouden! Gemeenten moeten nog opschalen, die discussie loopt nog, en de huidige waterschappen passen prima bij de door het kabinet gewenste grotere schaal van gemeenten > 100.000 inwoners. Bovendien maakt het voor waterschappen niet uit of de gemeentelijke schaalvergroting nu door fusie of door intensieve samenwerking tot stand komt, het gaat om complementaire samenwerking bij waterbeheer en in de afvalwaterketen. Voor betere resultaten tegen minder kosten.
Bestuur in Samenhang: “Bij het bepalen van de grenzen van de nieuwe waterschappen dient rekening te worden gehouden met de stroomgebiedbenadering. Deze geleidelijk in te vullen structuurwijzigingen worden voorafgegaan door het versterken van de samenwerking tussen waterschappen onderling en van waterschappen met andere overheden. Dit is in lijn met het in 2011 gesloten Bestuursakkoord Water”.
De AWP wijst er op dat waterstaatkundige grenzen nu eenmaal niet goed samenvallen met de grenzen van gemeenten. Beter zou het zijn als er een oplossing komt voor gemeenten die nu al in meerdere waterschappen liggen, om die één aanspreekpunt te geven bij een “coördinerend waterschap”. Bijvoorbeeld de gemeente Rotterdam ligt nu in drie waterschappen.
Tenslotte vindt de AWP dat de Unie van Waterschappen, waarin alle dijkgraven en secretarissen-directeur van alle waterschappen zijn verenigd, een veel sterker geluid moeten laten horen dan tot-nu-toe. In samenwerking met bijvoorbeeld de VNG moet het belang van de complementaire samenwerking tussen gemeenten en waterschappen veel scherper worden neergezet. En in samenwerking met het IPO zou helder moeten worden gemaakt dat waterschappen gaan over lokaal water inclusief afvalwater, en dat de provincies verantwoordelijk zijn voor regio-overstijgende ruimtelijke ordening; en dat deze twee taken een verschillende schaalgrootte vragen.
De Unie van Waterschappen in haar reactie van 22 april 2013 op het rapport “Bestuur in Samenhang” heeft vrijwel dezelfde kritiek als de AWP. “Het eerst dat opvalt in de nota is het ontbreken van een visie op waterbeheer. De nota bevat voor de waterschappen alleen een opsomming van voorgenomen maatregelen, zonder onderbouwing… In de nota wordt ten onrechte gesuggereerd dat waterschappen tot het middenbestuur behoren. De waterschappen zijn functioneel, lokaal bestuur, omdat ze in direct contact staan met belanghebbenden in hun gebied”.
Hans Middendorp
Vicevoorzitter Algemene Waterschapspartij
.
AWP voor water, klimaat en natuur